8 INTELIGENCJI WIELORAKICH

„Łączenie jest największą siłą we wszechświecie” Albert Einstein 

INTELIGENCJE WIELORAKIE - wg Howarda Gardnera amerykańskiego psychologa, neurologa, profesora Uniwersytetu Harvarda i Bostońskiego, doktora Honoris Causa, który twierdził, że każdy człowiek jest wyjątkowy, może rozwijać nie tylko swoje zdolności specjalne, ale także słabsze strony dzięki wykorzystywaniu mocnych stron. 

Wg niego inteligencje są potencjałami – przypuszczalnie neurologicznymi – które można aktywować w zależności od różnych sytuacji, warunków, podejmowanych decyzji, wartości i napotkanych osób. Główne założenia teorii Howadra Gardnera: - każdy człowiek posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu, inteligencje tworzą profil niepowtarzalny dla innych, profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju człowieka, wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach. - inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia, inteligencje są potencjałami, które można aktywować (zmieniają się w trakcie działania), wszystkie inteligencje są równoprawne, każda z inteligencji charakteryzuje się własną specyfiką rozwoju, a przejawy poszczególnych inteligencji pojawiają się już na etapie dzieciństwa. 

Teoria wielorakich inteligencji wyróżnia 8 typów inteligencji : 

• językowa
• matematyczno – logiczna
• ruchowa
• wizualno – przestrzenna
• muzyczna
• przyrodnicza
• intrapersonalna
• interpersonalna.

 Inteligencja językowa - charakterystyczne jest zainteresowanie światem słowa, mówionego i pisanego, umiejętność wypowiadania się i logicznego ujmowania zdarzeń; wrażliwość na rymy, znaczenie słów, dźwięki. Świat odbierany i rozumiany jest poprzez słowo. 

Sylwetka dziecka: - lubi mówić, opowiadać i słuchać opowieści; - jasno wypowiada się i spisuje swoje myśli - używa bogatego słownictwa - potrafi tworzyć opowiadania i oryginalne historie - ma łatwość uczenia się języków obcych - jest wrażliwe na rytmy, dźwięki - ma dobrą pamięć słuchową - chętnie i często zadaje pytania - ma dobrą pamięć do imion, nazw - zapamiętuje trudne słowa - lubi recytować wiersze, łatwo zapamiętuje - wcześnie podejmuje próby czytania. 

Rozwijanie inteligencji językowej · zgadywanki, gry słowne · czytanie bajek · śpiewanie, recytacja wierszy · rozmowy z dzieckiem · opowiadanie bajek przez dziecko · kończenie rozpoczętych bajek, historyjek przez dziecko · wymyślanie opowiadań · wyrażanie zdania na dany temat · zadawanie dziecku.

Inteligencja matematyczno – logiczna - charakterystyczne jest zainteresowanie światem przedmiotów, symboli liczbowych i operacji matematycznych, świat odbierany i rozumiany jest poprzez liczby oraz ciągi zdarzeń. 

Sylwetka dziecka: - myśli logicznie - lubi ustaloną kolejność i porządek rzeczy, precyzyjne instrukcje - jest konkretne i dociekliwe - lubi badać i zbierać informacje - lubi gry logiczne, łamigłówki i zagadki - umiejętnie szereguje, klasyfikuje i wnioskuje - z łatwością dostrzega związki przyczynowo – skutkowe - zadaje wiele pytań dotyczących otaczającego świata - chętnie rozwiązuje problemy - lubi przeliczać różne rzeczy, napotkane przedmioty - klasyfikuje lub grupuje wg jakieś zasady czy cechy - rozumie znaczenie symboli - jest dokładne i zorganizowane.

Rozwijanie inteligencji logiczno - matematycznej: 

· rozwiązywanie zagadek pobudzających myślenie · rozwiązywanie zadań matematycznych · samodzielne rozwiązywanie problemów · liczenie · układnie historyjek obrazkowych · wymyślanie, co by było gdyby … · wspólne gotowanie, przygotowanie posiłków · majsterkowanie · wymyślanie zalet i wad, np. oglądania tv · wyciąganie wniosków z bajek.

Inteligencja ruchowa  - charakterystyczna jest zdolność wykorzystywania własnego ciała, ukierunkowanego ruchu oraz sprawne posługiwanie się przedmiotami. Świat odbierany i rozumiany jest poprzez ruch i kontakt fizyczny. 

Sylwetka dziecka: - lubi ćwiczenia fizyczne, zabawy ruchowe - potrafi własnym ciałem wyrażać emocje - łatwo się uczy różnych sprawności ruchowych - przoduje wśród rówieśników w sportach - ma dobre wyczucie odległości i przestrzeni - jest uzdolnione manualnie sprawnie posługuje się przedmiotami - ma dobra koordynację ruchową - wykorzystuje ruch w sposób celowy i świadomy - posiada dobre wyczucie własnego ciała - chętnie wykonuje różne prace ręczne - w czasie rozmowy używają mowy ciała, gestykulują. 

Rozwijanie inteligencji ruchowej: · uprawianie sportu · uczestnictwo w zajęciach artystycznych · łączenie ruchu z nowymi wiadomościami · zagadki ruchowe (kalambury) · zabawy z przyborem do ćwiczeń · nauka tańców · wyrażanie swoich emocji za pomocą ruchu · udział w przedstawieniach teatralnych. 

Inteligencja wizualno – przestrzenna - charakterystyczna jest zdolność do tworzenia w umyśle obrazów, relacji przestrzennych oraz wizualizacji. Świat odbierany i rozumiany jest poprzez obraz i formy przestrzenne. Inteligencja wizualno – przestrzenna - 

Sylwetka dziecka: - ma zdolność dostrzegania szczegółów otaczającego świata - jest wrażliwe na kształty, linie, przestrzeń, kolory - „myśli obrazami’, ma pamięć obrazową - lubi bawić się układankami, mapami, labiryntami - lubi rysować, rzeźbić, wycinać, lepić, modelować, - tworzyć przestrzenne formy - ma dobrze rozwinięty zmysł dotyku - łatwo odnajduje drogę w nowym miejscu - szybko uczy się korzystać z map, diagramów, tabel - rozumie schematy rysunkowe - lubi rozkładać różne rzeczy na części i potrafi złożyć ją z powrotem - lubi sprawdzać w jaki sposób cos działa - chętnie słucha czytanego tekstu, gdy jest on ilustrowany 

Rozwijanie inteligencji wizualno - przestrzennej · wykonywanie prac plastycznych · poznanie różnych technik plastycznych · sklejanie modeli · układnie puzzli, kloców · lepienie z plasteliny · oglądnie ilustracji · wypowiadanie się na temat wycieczek, wypraw.

Inteligencja muzyczna - 

Sylwetka dziecka: - łączy muzykę z emocjami i własnym nastrojem - ma poczucie rytmu i z łatwością zapamiętuje rytmy i rymy - lubi śpiewać - chętnie uczy się przy muzyce - „zamienia” w muzykę wszystko co robi - jest wrażliwe na wszelkie dźwięki - ma dobry słuch muzyczny - lubi słuchać muzyki - ma swoje ulubione piosenki, melodie, utwory - nuci, mruczy, podśpiewuje podczas zabawy - samodzielnie komponuje melodie - próbuje grać na instrumentach muzycznych - lubi wydobywać dźwięki z przedmiotów „niemuzycznych” 

Rozwijanie inteligencji muzycznej · łączenie z muzyką wszystko, co tylko się da · wyróżnianie i nazywanie dźwięków z otoczenia (podczas spaceru) · prezentowanie swoich umiejętności przed szerszą publicznością · zamienianie w piosenki wiadomości do zapamiętywania · wymyślanie rymowanek i piosenek · słuchanie różnorodnej muzyki. 

Inteligencja przyrodnicza  - charakterystyczna jest duża wrażliwość, zdolność dostrzegania wzorców w naturze, rozpoznawania i kategoryzowania przedmiotów oraz świata fauny i flory. Świat odbierany jest poprzez naturalne środowisko i otoczenie.  

Sylwetka dziecka: - jest ciekawe świata - „rozumie” świat roślin i zwierząt - lubi przebywać na świeżym powietrzu - lubi samodzielnie eksperymentować, doświadczać - pasjonuje się ekologią - klasyfikuje przedmioty w hierarchie - dostrzega zależności i wzorce w przyrodzie - obserwuje, rozpoznaje i kategoryzuje świat roślin i zwierząt - fascynuje go otaczający świat - kolekcjonuje okazy przyrodnicze - zbiera albumy, obrazki czy książki o tematyce przyrodniczej - są zainteresowane zjawiskami przyrodniczymi, fizycznymi, chemicznymi - dobrze opiekują się zwierzątkiem czy roślinką - mają własny „ogródek” w doniczce. 

Rozwijanie inteligencji przyrodniczej: · prowadzenie hodowli roślin (obserwacja) · wykonywanie doświadczeń · spacery i wycieczki · oglądanie programów przyrodniczych · posiadanie własnego zwierzątka · odwiedzanie ogrodów zoologicznych, wystaw przyrodniczych itp. 

Inteligencja intrapersonalna - charakterystyczna jest wysoka samoświadomość, zdolność do refleksji nad sobą, własnym zachowaniem i postępowaniem, motywacją i emocjami, tworzenie adekwatnego obrazu siebie i poszukiwanie odpowiedzi na trudne pytania. Świat postrzegany jest przez pryzmat własnej osoby.  

Sylwetka dziecka: - lubi pracować samodzielnie - zna i wykorzystuje swoje mocne strony - buduje wewnętrzną motywację - poszukuje odpowiedzi na „trudne” pytania - samodzielnie wyznacza i jasno precyzuje cele własne - chętnie przebywa samo, wykonuje wtedy ulubione zajęcia - jest zaradne, niezależne - umie wyrazić swoje uczucia - lubi decydować o sobie 

Rozwijanie inteligencji intrapersonalnej: · samodzielne wybieranie nowych zadań · samodzielne planowanie swojej pracy · gry i zabawy powinny być specjalnie dla niego zindywidualizowane · wyznaczenie własnego miejsca pracy · wypowiadanie swoich opinii · powierzenie obowiązków i zadań do wykonania.

Inteligencja interpersonalna  - charakterystyczna jest zdolność do wchodzenia w interakcje z innymi, rozumienia innych ludzi, współodczuwania oraz umiejętność komunikowania się, negocjowania i wypracowywania kompromisów. Świat postrzegany jest poprzez pryzmat drugiego człowieka.  

Sylwetka dziecka: - lubi i potrafi pracować w grupie - łatwo nawiązuje kontakty społeczne - ma zdolności przywódcze - jest komunikatywne - potrafi słuchać innych - zachowuje asertywność przy konfrontacji - jest lubiane przez rówieśników - dba o dobre relacje z innymi osobami - patrzy na świat oczyma drugiego człowieka - wczuwa się w sytuacje i problemy innych - potrafi rozwiązywać konflikty 

Rozwijanie inteligencji interpersonalnej: · zabawy w większym gronie · uczenie się dzieci od siebie nawzajem · oglądnie ilustracji, książek połączone z rozmową na temat uczuć i myśli przedstawionych osób · uwrażliwienie na potrzeby innych poprzez dobór tekstów literackich.

3 filary teorii Howarda Gardnera: 

1.DIAGNOZA - każde dziecko ma opracowany swój własny profil inteligencji (wachlarz), w oparciu o który pracujemy podczas zajęć. Dzieci znają swoje wachlarze. 

2. INDYWIDUALIZACJA - dobór kilku propozycji zgodnych z profilami. 

3. INSPIRUJĄCE ŚRODOWISKO EDUKACYJNE - krainy – wielorakie podróże, są to współpracujące ze sobą środowiska bliskich sobie inteligencji. 

Do rozwijania słabszych inteligencji wykorzystujemy mocne inteligencje. 

W ostatnim czasie dr Gardner rozszerzył swoją koncepcję o jeszcze dwa inne rodzaje inteligencji, a mianowicie inteligencję egzystencjalną oraz inteligencję moralno-etyczną.

Inteligencja egzystencjalna - jej zrozumienie i identyfikacja są trudne do opisania w sposób na tyle ścisły jak to się dzieje w przypadku ośmiu podstawowych rodzajów inteligencji, inteligencja egzystencjalna wiąże się ze sprawami ostatecznymi i większymi obawami o życie duchowe, stąd pytania o cel życia, pochodzenie człowieka i jego los po śmierci. Osoby o inteligencji egzystencjalnej odbierają energię i mają dostęp do informacji bez możliwości wyjaśnienia skąd posiadają te dane, niejako w sposób intuicyjny pobierają wskazówki od osób, otoczenia, z miejsc, z rzeczy i łączą je w całość. 

Inteligencja moralno-etyczna - . według dr Gardnera trudno jest w sposób jednoznaczny zdefiniować ten rodzaj inteligencji, profesor twierdzi jednak, że jest coś takiego co można określić jak wysokie poczucie moralności (niekoniecznie związane z religią) rozumiane jako rodzaj osobowości, indywidualności, woli która się rozwinęła. Inteligencja ta koncentruje się wokół najwyższej realizacji ludzkiej natury.